Hiện nay, nhu cầu người dân mua bán bất động sản tăng lên nhanh chóng, bên cạnh việc mua bán đất có giấy chứng nhận thì không ít người ham rẻ lại lựa chon việc mua đất bằng giấy viết tay. Tuy nhiên vấn đề đặt ra khi mua đất giấy viết tay có công chứng được không đang trở thành mối quan tâm của nhiều người. Để giải đáp cụ thể cho vấn đề này mời bạn đọc tham khảo nội dung dưới đây của Người Hiểu Luật.

Thực trạng mua bán đất bằng giấy viết tay và nhu cầu công chứng

Thực trạng hiện nay

Hiện nay, tình trạng mua bán đất bằng giấy viết tay vẫn diễn ra khá phổ biến, đặc biệt tại các khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa, nơi người dân chưa thực sự quan tâm đến các thủ tục pháp lý đầy đủ.

Hình thức giao dịch này thường xuất hiện giữa những người quen biết, họ hàng hoặc trong các giao dịch có giá trị thấp, chẳng hạn như mua bán đất nông nghiệp, đất vườn, hoặc đất chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Nhiều người lựa chọn hình thức này vì cho rằng nó đơn giản, nhanh chóng và tiết kiệm chi phí hơn so với việc lập hợp đồng mua bán có công chứng và không muốn mất thời gian thực hiện các thủ tục hành chính phức tạp hoặc phải đóng các khoản phí công chứng, thuế, lệ phí trước bạ.

Ngoài yếu tố chi phí, một lý do quan trọng khác là nhiều người chưa hiểu rõ các quy định pháp luật liên quan đến giao dịch bất động sản. Vì tin rằng chỉ cần có giấy viết tay xác nhận giữa hai bên, kèm theo sự chứng kiến của một số người là đủ để đảm bảo quyền lợi.

Bên cạnh đó, có những trường hợp mà người bán chưa hoàn tất thủ tục cấp sổ đỏ hoặc đất vẫn đang trong quá trình tranh chấp, khiến việc công chứng hợp đồng không thể thực hiện được. Trong những tình huống này, người mua và người bán thường chọn cách thỏa thuận bằng giấy viết tay như một giải pháp tạm thời.

Tuy nhiên, việc mua bán đất bằng giấy viết tay tiềm ẩn rất nhiều rủi ro pháp lý. Khi hợp đồng không được công chứng, quyền sở hữu của người mua không được pháp luật bảo vệ đầy đủ, dẫn đến nguy cơ mất đất nếu phát sinh tranh chấp.

Ngoài ra, khi muốn sang tên quyền sử dụng đất, người mua có thể gặp khó khăn do giấy viết tay không được cơ quan chức năng công nhận là căn cứ hợp pháp để thực hiện thủ tục chuyển nhượng. Trong một số trường hợp, nếu tranh chấp xảy ra và hợp đồng viết tay giữa hai bên thỏa thuận bị tòa án tuyên vô hiệu, người mua có thể mất trắng số tiền đã bỏ ra mà không có cách nào đòi lại được. Chính vì vậy, dù giao dịch bằng giấy viết tay có vẻ thuận tiện trước mắt, nhưng về lâu dài, nó lại tiềm ẩn nhiều bất lợi và rủi ro pháp lý đáng kể.

Nhu cầu công chứng giấy viết tay 

Nhiều người có nhu cầu “công chứng” giấy viết tay vì lo ngại rủi ro pháp lý, mong muốn tăng tính hợp pháp cho giao dịch hoặc nghe theo lời khuyên không chính thống. Họ sợ tranh chấp có thể khiến mình mất quyền lợi, khó sang tên hoặc bị ảnh hưởng khi có quy định mới.

Tuy nhiên, pháp luật không công nhận việc công chứng giấy viết tay thay cho hợp đồng chuyển nhượng chính thức. Để đảm bảo quyền lợi, người dân cần thực hiện đầy đủ thủ tục theo quy định, bao gồm lập hợp đồng công chứng và đăng ký sang tên tại cơ quan có thẩm quyền. Như vậy, xét theo thực trạng cũng như nhu cầu công chứng giáy viết tay thì dường như nhiều người đang nhầm lẫn giữa “công chứng” và “chứng thực” khi cố gắng hợp thức hóa giấy viết tay trong giao dịch mua bán đất. 

Cụ thể, công chứng là việc công chứng viên của một tổ chức hành nghề công chứng thực hiện hoạt động chứng nhận tính xác thực, hợp pháp của hợp đồng, giao dịch dân sự khác bằng văn bản. Còn chứng thực là việc cơ quan tổ chức có thẩm quyền căn cứ vài bản chính, bản gốc … để chứng thực giấy tờ, văn bản, hợp đồng, giao dịch theo quy định của Nghị định 23/2015/NĐ-CP.

Như vậy, trong trường hợp mua bán đất bằng giấy viết tay, một số người lầm tưởng rằng chỉ cần mang giấy viết tay đi chứng thực tại UBND là có thể hợp thức hóa giao dịch. Tuy nhiên, chứng thực chỉ xác nhận chữ ký của các bên mà không làm cho hợp đồng có giá trị pháp lý theo quy định. Hợp đồng chuyển nhượng đất bắt buộc phải công chứng tại tổ chức hành nghề công chứng mới có hiệu lực, giúp đảm bảo quyền lợi và tránh tranh chấp sau này.

Tính pháp lý của giấy viết tay trong mua bán đất theo Luật hiện nay 

Quy định của pháp luật về hình thức hợp đồng mua bán đất

Theo quy định của pháp luật hiện hành, cụ thể căn cứ theo khoản 1 Điều 502 Bộ Luật dân sự 2015 thì hợp đồng mua bán đất phải được lập thành văn bản. Ngoài ra, căn cứ theo điểm a khoản 3 Điều 27 Luật Đất đai 2024 quy định về hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất giữa hộ gia đình, cá nhân với nhau phải công chứng, chứng thực nếu không sẽ không có hiệu lực, trừ khoản 2 Điều 129 Bộ Luật Dân sự 2015.

Như vậy, có thể kết luận rằng hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất nếu không được công chứng, chứng thực thì giao dịch đó được xem là vô hiệu, không thể thực hiện hoạt động đăng ký biến động, người bán không thể sang tên được cho người mua.

Hợp đồng mua bán đất bắt buộc phải công chứng theo quy định pháp luật để đảm bảo giá trị pháp lý và bảo vệ quyền lợi của các bên. Công chứng giúp xác minh tính hợp pháp của giao dịch, đảm bảo hợp đồng không vi phạm quy định pháp luật và hạn chế rủi ro tranh chấp.

Công chứng viên sẽ tiến hành kiểm tra giấy tờ, xác nhận quyền sở hữu của bên bán và năng lực pháp lý của các bên tham gia. Điều này giúp ngăn chặn các trường hợp lừa đảo, mua bán đất không đủ điều kiện hoặc tranh chấp sau này.

Ngoài ra, hợp đồng công chứng là căn cứ quan trọng để thực hiện thủ tục sang tên quyền sử dụng đất, giúp người mua chính thức được công nhận chủ sở hữu hợp pháp. Nếu hợp đồng không được công chứng, giao dịch có thể bị tuyên vô hiệu, khiến các bên gặp rủi ro mất tài sản hoặc khó giải quyết tranh chấp trước pháp luật.

Nếu hợp đồng mua bán đất không được công chứng, chứng thực theo quy định, giao dịch có thể bị tuyên vô hiệu, dẫn đến nhiều rủi ro nghiêm trọng. Người mua không thể sang tên quyền sử dụng đất, đồng nghĩa với việc không có cơ sở pháp lý để chứng minh quyền sở hữu. Khi xảy ra tranh chấp, giấy viết tay không được công nhận là hợp đồng hợp pháp, khiến người mua có nguy cơ mất đất hoặc phải kiện tụng kéo dài nhưng không đảm bảo thắng kiện.

Ngoài ra, việc mua bán không công chứng cũng tạo điều kiện dẫn đến việc bị lừa đảo, khi bên bán có thể chuyển nhượng cùng một mảnh đất cho nhiều người hoặc bị kiện tụng do chưa có quyền bán. Trường hợp đất nằm trong diện quy hoạch hoặc tranh chấp, người mua sẽ không được bảo vệ trước pháp luật. Vì vậy, dù giao dịch bằng giấy viết tay có vẻ nhanh chóng và tiết kiệm, nhưng hậu quả có thể rất lớn, thậm chí mất trắng tài sản.

>>Xem ngay: Hợp đồng công chứng mua bán đất có giá trị bao lâu?

Giấy viết tay có giá trị pháp lý không? 

Căn cứ theo điểm a khoản 3 Điều 27 Luật Đất đai 2024 và Điều 502 Bộ Luật Dân sự 2015 thì hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất phải được công chứng hoặc chứng thực mới có hiệu lực pháp luật. Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất không được công chứng, chứng thực nên bị vô hiệu do không tuân thủ về mặt hình thức. Tuy nhiên, trừ 02 trường hợp tại Điều 129 Bộ Luật Dân sự 2015: 

• Giao dịch dân sự đã được xác lập theo quy định phải bằng văn bản nhưng văn bản không đúng quy định của luật nhưng một bên hoặc các bên đã thực hiện được ít nhất hai phần ba nghĩa vụ trong giao dịch thì theo yêu cầu của một bên hoặc các bên thì Tòa án sẽ ra quyết định công nhận hiệu lực của giao dịch đó. 
• Giao dịch dân sự đã được xác lập bằng văn bản nhưng vi phạm quy định bắt buộc về công chứng, chứng thực mà một bên hoặc các bên đã thực hiện ít nhất hai phần ba nghĩa vụ trong giao dịch thì theo yêu cầu của một bên hoặc các bên, Tòa án sẽ ra quyết định công nhận hiệu lực của giao dịch đó. Và trong trường hợp này các bên không phải thực hiện việc công chứng, chứng thực.

Như vậy, căn cứ vào các quy định pháp luật nêu trên thì giấy viết tay mua bán về quyền sử dụng đất không có công chứng, chứng thực sẽ bị tuyên vô hiệu vì không bảo đảm về mặt hình thực theo quy định bắt buộc.

Tuy nhiên, nếu một hoặc các bên đã thực hiện ít nhất được 2/3 nghĩa vụ trong giao dịch thì người dân có quyền yêu cầu Tòa án ra quyết định công nhận hiệu lực của hợp đồng mà không cần thực hiện việc công chứng, chứng thực.

Công chứng giấy viết tay có “hợp thức hóa” giao dịch mua bán đất không?

Căn cứ theo quy định của pháp luật hiện hành về chuyển nhượng quyền sử dụng đất từ ngày 01/8/2024, nếu không công chứng hoặc chứng thực hợp đồng chuyển nhượng thì giao dịch đó vô hiệu, không thể đăng ký biến động đất đai.

Đối với chuyển nhượng trước ngày 01/7/2014 căn cứ theo khoản 1 Điều 42 Nghị định 101/2024/NĐ-CP quy định cấp Giấy chứng nhận đối với trường hợp đã chuyển quyền sử dụng đất nhưng chưa thực hiện thủ tục chuyển quyền thì khi tiến hành thủ tục đề nghị cấp Giấy chứng nhận lần đầu cơ quan tiếp nhận hồ sơ không được yêu cầu người nhận chuyển nhượng nộp hợp đồng, văn bản chuyển quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật, hay nói cụ thể hơn là cơ quan tiếp nhận hồ sơ không được yêu cầu người nhận chuyển nhượng nộp hợp đồng có công chứng, chứng thực..

Ngoài ra, theo khoản 1 Điều 42 Nghị định 101/2024/NĐ-CP các trường hợp đang sử dụng đất do nhận chuyển nhượng từ trước ngày 01/7/2014 mà chưa được cấp Giấy chứng nhận và không thuộc trường hợp có Giấy chứng nhận của bên chuyển nhượng hoặc hợp đồng, giấy tờ chuyển nhượng được công chứng hoặc chứng thực thì người đang sử dụng đất thực hiện thủ tục đăng ký đất đai mà không phải làm thủ tục chuyển quyền.

Như vậy, căn cứ vào mốc thời gian chuyển quyền sử dụng đất thì việc công chứng giấy viết tay sẽ được xác định là hợp thức hóa giao dịch mua bán đất hay chưa, điều này vừa tạo cơ hội cho người mua đất trước đây được sở hữu Giấy chứng nhận, song cũng là tạo nên một cơ sở pháp lý vững chức cho người mua bán đất hiện tại thực hiện đúng thủ tục pháp lý mà pháp luật quy định đảm bảo được quyền và lợi ích hợp pháp, tránh những rủi ro tranh chấp không đáng có trong tương lai.

Rủi ro và hậu quả pháp lý khi mua bán đất bằng giấy viết tay 

Rủi ro về quyền sở hữu

Mua bán đất bằng giấy viết tay tiềm ẩn nhiều rủi ro về quyền sở hữu. Do hợp đồng không được công chứng theo quy định, người mua không thể thực hiện thủ tục sang tên quyền sử dụng đất, dẫn đến nguy cơ mất trắng số tiền đã bỏ ra.

Nếu bên bán cố tình lừa đảo, bán một mảnh đất cho nhiều người hoặc đất đang thuộc diện tranh chấp, người mua rất khó chứng minh quyền lợi của mình trước pháp luật. Trong trường hợp tòa án tuyên giao dịch vô hiệu, người mua không chỉ mất đất mà còn có thể gặp khó khăn trong việc đòi lại số tiền đã thanh toán.

Ngoài ra, việc giao dịch bằng giấy viết tay dễ dẫn đến tranh chấp giữa các bên. Người bán hoặc người thừa kế của họ có thể phủ nhận giao dịch, đòi lại đất hoặc yêu cầu thay đổi điều khoản mua bán.

Tranh chấp cũng có thể phát sinh liên quan đến ranh giới đất đai, giá cả hoặc các nghĩa vụ chưa được thỏa thuận rõ ràng. Đặc biệt, nếu đất thuộc diện quy hoạch, bị thế chấp hoặc có tranh chấp pháp lý trước đó, người mua có thể bị buộc phải trả lại đất mà không được bồi thường. Chính vì vậy, dù hình thức mua bán bằng giấy viết tay có vẻ nhanh gọn và ít tốn kém, nhưng hậu quả pháp lý có thể rất nghiêm trọng, khiến người mua mất tài sản mà không được pháp luật bảo vệ.

>>Đọc thêm: Rủi ro khi đặt cọc mua bán đất và cách phòng tránh

Rủi ro về pháp lý 

Mua bán đất bằng giấy viết tay không chỉ tiềm ẩn rủi ro về quyền sở hữu mà còn gây ra nhiều hệ lụy pháp lý nghiêm trọng. Do không có hợp đồng công chứng, người mua không thể thực hiện các thủ tục pháp lý quan trọng như sang tên quyền sử dụng đất, chuyển nhượng, thế chấp hay để lại thừa kế một cách hợp pháp.

Điều này khiến mảnh đất không thể sử dụng cho các giao dịch tài chính hoặc kinh doanh, làm giảm giá trị và tính thanh khoản của tài sản. Ngoài ra, nếu xảy ra tranh chấp, người mua sẽ gặp nhiều khó khăn khi bảo vệ quyền lợi của mình trước pháp luật. Do giấy viết tay không được công nhận là hợp đồng hợp pháp, tòa án có thể tuyên giao dịch vô hiệu, khiến người mua mất đất mà không có cơ sở pháp lý để khiếu nại.

Trong một số trường hợp, nếu bên bán thay đổi ý định hoặc có tranh chấp với người khác, người mua có thể bị cuốn vào quá trình kiện tụng kéo dài mà chưa chắc đã giành được quyền lợi. Vì vậy, việc không tuân thủ quy định về công chứng hợp đồng không chỉ gây khó khăn trong giao dịch mà còn đẩy người mua vào tình thế rủi ro pháp lý rất lớn.

Lời khuyên cho người mua và người bán

Văn phòng Luật Hoàng Nhân luôn tự hào mang đến dịch vụ tư vấn pháp lý chuyên nghiệp, giúp khách hàng giải đáp mọi vướng mắc liên quan đếnvấn đề giải quyết tranh chấp đất. Đối với vấn đề này, văn  phòng Luật Hoàng Nhân khuyến nghị cả người mua và người bán đất cần tuân thủ đúng quy định pháp luật để tránh rủi ro và bảo vệ quyền lợi của mình. 

Về phía người mua, tuyệt đối không giao dịch bằng giấy viết tay, ngay cả khi mua bán giữa người quen, vì hợp đồng này không có giá trị pháp lý. Trước khi giao dịch, người mua cần kiểm tra kỹ giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, xác minh tình trạng pháp lý của thửa đất để tránh trường hợp đất nằm trong diện quy hoạch, bị thế chấp hoặc có tranh chấp. Đồng thời, việc lập hợp đồng mua bán có công chứng và hoàn tất thủ tục sang tên tại cơ quan đăng ký đất đai là điều kiện bắt buộc để đảm bảo quyền sở hữu hợp pháp. 

Về phía người bán, cần chuẩn bị đầy đủ giấy tờ pháp lý, thực hiện chuyển nhượng theo đúng quy định và công chứng hợp đồng để tránh tranh chấp sau này. Việc bán đất bằng giấy viết tay không chỉ gây khó khăn trong việc sang tên mà còn tiềm ẩn nguy cơ hợp đồng bị tuyên vô hiệu, dẫn đến mất quyền lợi hoặc kiện tụng kéo dài. 

Để được tư vấn chi tiết và đảm bảo giao dịch diễn ra hợp pháp, người dân có thể liên hệ với Văn phòng Luật Hoàng Nhân để được hỗ trợ kịp thời. Mọi thông tin đều được chúng tôi tiếp nhận và giải đáp một cách rõ ràng, cụ thể.

Thông tin liên hệ: 

• Địa chỉ: 90 Mẹ Thứ, Vĩnh Điện, Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam
• Số điện thoại: 0389.363.716
• Email: vanphongnguoihieuluat@gmail.com 
• Website: nguoihieuluat.com

Nội dung trên là thông tin cung cấp về những vấn đề pháp liên quan đền vấn đề “Mua đất giấy viết tay có công chứng được không?  Nếu trong quá trình thực hiện thủ tục dịch vụ này bạn gặp khó khăn cần đến sự tư vấn và hỗ trợ từ Luật sư hãy liên hệ ngay với chúng tôi.